Batıkent.org

Varlığı binlerle ifade edilen sayılara düşen Ankara keçisi, genetik kaynaklarının korunması açısından ihracı yasak mallar listesinde bulunuyordu.

Tarım ve Köyişleri Bakanlığı'nın yürüttüğü çalışmalar sonucunda hem genetik ırk olarak tescil edilen hem de koruma ve ıslah projesi uygulanan Ankara keçisindeki ihracat yasağı kaldırılarak, ön izin alınarak ihracat imkanı getirildi.

Ankara keçisinin ihracı ön izne bağlı mallar listesine alınmasına ilişkin karar, Resmi Gazete'nin 18 Eylül tarihli sayısında yayımlandı. Yetkililer, Türkiye'den damızlık ihracatına izin verilmediğini belirtirken,"İhracı ön izne bağlı mallar listesine alınması, ihracat izni veriliyor anlamına gelmiyor. Genetik kaynak olan hayvanların ve damızlıklarının ihracına izin verilmiyor"dedi.

Yapılan belirlemelerine göre, Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü'nün (TAGEM) sekreteryasında yürütülen Hayvan Irkı Tescil Komitesi, 2002 yılından bugüne kadar 40 hayvan ırkını genetik kaynak olarak tescil etti. Tescil, uluslararası alanda, bu hayvanların genetik özelliklerini belirliyor ve kaynağının Türkiye olduğu anlamına geliyor.

Komite tarafından tescil edilen Ankara Tiftik keçisi, Türkiye'nin en önemli genetik kaynakları arasında bulunuyor. 1980'li yıllarda 3,6 milyon baş olan Tiftik Keçisi varlığının, bugünlerde 300 binin altında olduğu tahmin ediliyor. Hayvancılığın Desteklenmesi Kararnamesi kapsamında, 2005 yılında TAGEM tarafından Ankara Keçisinin Halk Elinde Islahı Projesi başlatıldı. Bakanlık, üniversite, yetiştirici birliği ve Ankara keçisi yetiştiricilerinin işbirliği ile yürütülen proje ile Ankara keçisinin tiftik verimi ve kalitesi, gelişme hızı ve cüssesinin saf yetiştirme ve seleksiyonla artırılarak, yetiştiriciliğinin ekonomik hale getirilmesi öngörülüyor.

Proje kapsamında, Ankara'nın Ayaş, Beypazarı, Güdül ilçelerindeki 8 Ankara keçisi yetiştiricisi, üretimi devam ettirmeleri için destekleniyor. Bu kişilerin sürüsünde 5 bine yakın tiftik keçisi bulunuyor. Halen bu sayının 4 bin 200 civarında olduğu belirtiliyor. Bu yetiştiricilere, hayvan başına yılda 35 lira destekleme primi ödeniyor. 2005-2008 yılları arasında toplam 461 bin lira destekleme ödemesi yapılırken, bu yıl için 169 bin lira ödenmesi planlandı.

TAGEM, bu yıl havyan başına verilecek desteğin 40 liraya, elit sürüler için 45 liraya çıkarılmasını önerdi.

Proje ile tüm sürüler kayıt altına alındı ve ıslaha yönelik verim kayıtları tutuldu. Yapılan ıslah çalışmaları, kaliteli damızlıkların belirlenmesi sonucunda, tiftik veriminde ilk 3 yılda 1,2 kg'lik artış kaydedildiği belirtildi.

Hayvan başına verilen 35 liralık desteğin dışında, tiftik için de kg başına 7,5-9 lira arasında destekleme primi veriliyor. Ancak, yurt içinde üretilen tiftiğin maliyeti yüksek olduğu için sanayiciler genellikle daha ucuz olan ve Türk Cumhuriyetlerinden ithal edilen tiftiği kullanıyor.

Tüketicilerin sentetik ürünleri tercih etmesi de tiftiğe talebi olumsuz etkiliyor. Tiftik alımı yapan Tiftikbirlik, stoklarını 3 yıldır satamadı. Tiftiğini satamayan üretici de tiftik keçisi üretiminden vazgeçiyor.

Tiftik genelde, el örgüsü, dekorasyon kumaşı, halı, kilim ve battaniye üretiminde kullanılıyor. Tiftikten dokunmuş ürünler, aleve dayanıklılığı, yüksek nem ve ısı emiciliği nedeniyle tercih ediliyor. tiftik, soğuk havalarda ısıyı muhafaza ediyor, sıcak havalarda sıcağı dışarıda tutuyor. Ankara keçisinin yağsız, gevrek ve lezzetli eti de bazı tüketiciler tarafından tercih ediliyor.

TİFTİKBİRLİK'TE 650 TON STOK VAR

Bakanlığın tiftik keçisi varlığını"300 bin başın altında"olarak açıklamasına karşın, TİFTİKBİRLİK'in verilerine göre Türkiye'nin Ankara keçisi varlığı yaklaşık 3 milyon baştan 120 bine, yıllık tiftik üretimi ise 6 bin tondan 200 tonun altına geriledi.

TİFTİKBİRLİK Başkanı Ali İhsan Kalkan, talep olmadığı için birliğin son 4 yıllık stoğunu satamadığını, halen stoklarda 650 ton tiftik bulunduğunu söyledi. Tiftiğin kilosunu ortalama 5 liradan üreticiden aldıklarını, devletin de ayrıca kg başına üreticiye 7,5-9 lira destekleme primi verdiğini anlatan Kalkan, bu yıl sadece 12 ton tiftik satabildiklerini, ortalama fiyatın da 7 lira olduğunu belirtti. Kalkan, yakında tekrar satış için ihaleye çıkacaklarını bildirirken, tiftiğin satılabilmesi için devletin ithalatı önlemesi gerektiğini vurguladı.

Bu yıl 145 ton tiftik aldıklarını, Türkiye üretiminin de 175 ton civarında tahmin edildiğini kaydeden Kalkan, tiftik üretiminin ekonomik olmaktan çıkması nedeniyle üretici sayısının ve keçi sayısının her yıl değiştiğini söyledi.

19. asrın ortalarına kadar sadece Türkiye;ye, özellikle Anadolu;ya has nadide bir gen olan Ankara keçisi, bugün Güney Afrika Cumhuriyeti ve ABD'de de yetiştiriliyor. Bir step hayvanı olan Ankara keçisi, Türkiye'de Ankara, Konya, Eskişehir, Karaman, Afyon, Çorum, Çankırı, Kastamonu, Kırşehir, Kütahya, Niğde, Yozgat, Bolu, Siirt, Bitlis, Van ve Mardin illerinde yetiştiriliyor.

81 BİN BAŞ KEÇİ VE KOYUNA DESTEKLEME PRİMİ ÖDENİYOR

Genetik Kaynakların Halk Elinde Islahı Projesi kapsamında, Ankara'da Ankara keçisi, Kilis'de Kilis Keçisi ırkları, Aydın ve Denizli'de Karya, Afyonkarahisar'da Pırlak, Sivas'ta Kangal Akkaraman, Erzurum'da Morkaraman, Konya'da Akkaraman, Balıkesir'de Karacabey Merinosu, Artvin'de Hemşin, Eskişehir'de Anadolu Merinosu, Şanlıurfa'da ivesi koyun ırkları ile yürütülen projelerle toplam 500 yetiştiricide bulunan 81 bin baş koyun ve keçiye destekleme primi ödeniyor.

Bu yetiştiricilere, 2005-2008 yılları arasında sözleşmeli yetiştiricilere toplam 6 milyon 670 bin lira destekleme ödemesi yapılırken, bu yıl 2 milyon 860 bin 560 liralık ödeme programa alındı. TAGEM, 2010 yılında, ıslah ve koruma programına Konya Seydişehir'de yaşayan ve halen 5-6 bin baş civarında kaldığı tahmin edilen Dalgıç, Kırklareli'nde 200 baş civarında kaldığı tahmin edilen Kıvırcık ve Burdur'da özel bir kıl keçisinin alınmasını da önerdi.

Yetkililer, bugün için ekonomik değerini yitiren genetik ırkların koruma altına alınmasının, ilerde, iklim değişikliğine bağlı olarak bu ırkların özelliklerinden yararlanılması açısından da önem taşıdığını belirtiyorlar. Bugün tüketiciler, kuyruk yağını tüketmeyi tercih etmediği için, besiciler kuyruğu olmayan veya küçük kuyruklu koyunları yetiştirmeyi tercih ediyor. Ancak"Çine çaparı"gibi kuyruğu büyük koyunların, kuraklığa dayanıklı olmaları ve zor iklim şartlarına kendi kuyruklarındaki yağı tüketerek uzun süre dayanmaları nedeniyle küresel ısınmaya bağlı olarak yem kaynaklarının azalmaya başlaması ile önem kazanacağına işaret ediliyor.

Hayvan Irk Tescil Komitesi tarafından tescil edilen hayvan ırkları şöyle:

SIĞIR IRKLARI:"Yerli Kara, Kilis(Güney Anadolu Kırmızısı), Yerli Güney Sarısı, Boz ırk, Doğu Anadolu Kırmızısı"

MANDA IRKLARI:"Anadolu Mandası"

KOYUN IRKLARI:"Anadolu İvesisi, Sakız, Gökçeada, Karacabey Merinosu, Dağlıç, Morkaraman, Tuj Norduz Koyunu, Kıvırcık, Akkaraman, Karayaka, Malya, Anadolu Merinosu ve Orta Anadolu Merinosu, Çine Çaparı, Acıpayam, Sönmez"

KEÇİ IRKLARI:"Ankara Keçisi, Kıl Keçi, Norduz Keçisi, Kilis Keçisi,

TAVUK IRKLARI:"Denizli, Gerze"

TAVŞAN IRKI:"Ankara Tavşanı"

İPEKBÖCEĞİ HATLARI:"Bursa Beyazı, Bursa Beyazı Alaca, Hatay sarısı"

ARI IRKI:"Kafkas Arısı"

KÖPEK IRKI:"Kangal, Akbaş"

KEDİ IRKI:"Van Kedisi, Ankara Kedisi"

Tavukçuluk Araştırma Enstitüsü Tarafından Geliştirilen Yumurtacı Damızlık Hibritler:"7ATAK, ATAK-S ve ATABEY"